Ο ψηφιακός αλφαβητισμός ως πολιτιστική προσέγγιση

Διανύουμε μια περίοδο τεχνολογικής ανάπτυξης που είναι άνευ προηγουμένου και ευρέως διαδεδομένη. Σε σύντομο χρονικό διάστημα από τη δημιουργία του διαδικτύου, πολλά έχουν αλλάξει, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού υπολογιστών, της ταχύτητας επεξεργασίας και της φορητότητας των συσκευών, της προσβασιμότητας πληροφοριών και γνώσεων, των μεθόδων επικοινωνίας μας, της διατήρησης των σχέσεών μας, του εμπορίου, τη προστασία του προσωπικού απορρήτου, δημιουργικές διαδικασίες, δημοσίευση περιεχομένου και εμφάνιση νέων ψηφιακών φυλών και εικονικών ομάδων (Wheeler, 2009).

Αρκετά πρόσφατα δημοσιευμένα άρθρα έχουν διερευνήσει την έννοια του «ψηφιακού γραμματισμού» και, όπως αναμενόταν, υπάρχουν πολλές απόψεις. Ο Άντερσον (2010) για παράδειγμα, περιγράφει τον ψηφιακό γραμματισμό ως την ικανότητα εκμετάλλευσης των δυνατοτήτων των τεχνολογιών υπολογιστών. O αλφαβητισμός, σε όλες τις μορφές του, είναι ταυτόχρονα πολιτιστικός, κοινωνικός και προσωπικός (Kress, 2009) και μας επιτρέπει να αλληλεπιδρούμε πλήρως σε συγκεκριμένους πολιτισμούς. Μερικοί προειδοποιούν ότι χωρίς επαρκές επίπεδο γνώσης, τα ψηφιακά μέσα έχουν την ικανότητα να βλάψουν ορισμένους (van Dijk, 2005), ενώ άλλοι προειδοποιούν για τη φύση του διαδικτύου που υπονομεύει τη γνώση και την ικανότητα (Carr, 2008; Keen, 2007). Ωστόσο, η συντριπτική πλειοψηφία των σχολιαστών επικροτεί τη δυνατότητα του κοινωνικού ιστού να απελευθερώσει την εκπαίδευση και να εκδημοκρατίσει τη μάθηση, με την επιφύλαξη ότι οι ψηφιακοί γραμματισμοί εφαρμόζονται. Η ειδική ομάδα ψηφιακής παιδείας της American Library Association προσφέρει αυτόν τον ορισμό: «Ο ψηφιακός γραμματισμός είναι η ικανότητα χρήσης τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών για την εύρεση, αξιολόγηση, δημιουργία και επικοινωνία πληροφοριών, απαιτώντας τόσο γνωστικές όσο και τεχνικές δεξιότητες».

Ο όρος «ψηφιακός γραμματισμός» έχει γίνει τόσο δημοφιλής και διαδεδομένος τα τελευταία 10 χρόνια που σχεδόν θεωρείται δεδομένος. Με ποικίλους βαθμούς πολυπλοκότητας, η φράση ψηφιακός γραμματισμός χρησιμοποιείται τώρα για να περιγράψει τις σχέσεις μας με τις ψηφιακές τεχνολογίες καθώς μεσολαβούν σε πολλές (αν όχι περισσότερες) από τις κοινωνικές μας αλληλεπιδράσεις.

Με αυτόν τον ορισμό του ψηφιακού γραμματισμού της American Library Association, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι ακόμη και οι ψηφιακοί ιθαγενείς που ξέρουν πώς να στείλουν ένα κείμενο και μια ανάρτηση στα κοινωνικά μέσα δεν θεωρούνται με κανέναν τρόπο «ψηφιακά εγγράμματοι». Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η απλή ανάγνωση στο διαδίκτυο ή η εγγραφή σε μια υπηρεσία eBook δεν κάνει κάποιον ψηφιακά εγγράμματο. 

Ο ψηφιακός γραμματισμός στην εκπαίδευση περιλαμβάνει πολύ περισσότερα. Για παράδειγμα, πρέπει να έχετε συγκεκριμένες δεξιότητες κατά την ανάγνωση διαδικτυακού κειμένου που μπορεί να περιέχει ενσωματωμένους πόρους όπως υπερσυνδέσμους, ηχητικά κλιπ, γραφήματα ή γραφήματα που απαιτούν να κάνετε επιλογές.

Ο ψηφιακός γραμματισμός σημαίνει ότι έχετε τις δεξιότητες που χρειάζεστε για να ζήσετε, να μάθετε και να εργαστείτε σε μια κοινωνία όπου η επικοινωνία και η πρόσβαση σε πληροφορίες αυξάνεται μέσω ψηφιακών τεχνολογιών όπως μια πλατφόρμα διαδικτύου, κοινωνικά μέσα και κινητές συσκευές.

Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης σας είναι απαραίτητη όταν βρίσκεστε αντιμέτωποι με τόσες πολλές πληροφορίες σε διαφορετικές μορφές – η αναζήτηση, η επιλογή, η αξιολόγηση, η εφαρμογή και η παραγωγή πληροφοριών απαιτούν από εσάς να σκεφτείτε κριτικά.

Η επικοινωνία είναι επίσης βασική πτυχή του ψηφιακού γραμματισμού. Κατά την επικοινωνία σε εικονικά περιβάλλοντα, η ικανότητα να εκφράζετε με σαφήνεια τις ιδέες σας, να υποβάλλετε σχετικές ερωτήσεις, να έχετε σεβασμό και να χτίζετε εμπιστοσύνη είναι εξίσου σημαντική με την προσωπική επικοινωνία.

Χρειάζονται επίσης πρακτικές δεξιότητες στη χρήση της τεχνολογίας για πρόσβαση, διαχείριση, χειρισμό και δημιουργία πληροφοριών με ηθικό και βιώσιμο τρόπο. Είναι μια διαδικασία συνεχούς μάθησης λόγω συνεχών νέων εφαρμογών και ενημέρωσης και πρέπει να διατηρήσετε την ψηφιακή ζωή σας σε τάξη!

Ο ψηφιακός γραμματισμός είναι πολύ σημαντικός τώρα και θα είναι πολύ σημαντικός στο επαγγελματικό σας μέλλον. Στον χώρο εργασίας σας απαιτείται να αλληλεπιδράτε με άτομα σε ψηφιακά περιβάλλοντα, να χρησιμοποιείτε πληροφορίες με κατάλληλους τρόπους και να δημιουργείτε νέες ιδέες και προϊόντα μαζί. Πάνω απ ‘όλα, πρέπει να διατηρήσετε την ψηφιακή σας ταυτότητα και ευημερία καθώς το ψηφιακό τοπίο συνεχίζει να αλλάζει με γρήγορο ρυθμό.

Όπως αναφέρθηκε, οι ψηφιακές δεξιότητες αναπτύσσονται και ενημερώνονται συνεχώς σύμφωνα με τις αλλαγές στην τεχνολογία. Τα ψηφιακά πλαίσια δεξιοτήτων διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην καταγραφή του εύρους των δεξιοτήτων καθώς και αυτών των αλλαγών, επιτρέποντας έτσι στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους παρόχους ψηφιακών δεξιοτήτων να διασφαλίσουν ότι τα προγράμματα σπουδών τους παραμένουν σχετικά και ενημερωμένα. Πολλοί οργανισμοί και διεθνείς οργανισμοί έχουν αναπτύξει ψηφιακά πλαίσια δεξιοτήτων. Επισημαίνουμε το έργο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – το Ψηφιακό Πλαίσιο Ικανότητας για τους Πολίτες (ή DigComp) που παρέχει μια κοινή γλώσσα σχετικά με τον τρόπο αναγνώρισης και περιγραφής των βασικών τομέων της ψηφιακής ικανότητας και ως εκ τούτου προσφέρει μια κοινή αναφορά σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Διεθνής Εταιρεία Τεχνολογίας στην Εκπαίδευση (ISTE) διαμορφώνει τα κριτήρια αξιολόγησης της ψηφιακής παιδείας γύρω από έξι πρότυπα: δημιουργικότητα και καινοτομία, επικοινωνία και συνεργασία, ευχέρεια έρευνας και πληροφόρησης, κριτική σκέψη, επίλυση προβλημάτων και λήψη αποφάσεων, ψηφιακή υπηκοότητα, και τεχνολογικές λειτουργίες και έννοιες.

Αυτό το μοντέλο δείχνει τα πολλά διασυνδεδεμένα στοιχεία που εμπίπτουν στην ομπρέλα ψηφιακού γραμματισμού. Υπάρχει μια λογική πρόοδος από τις πιο θεμελιώδεις δεξιότητες προς τα υψηλότερα, πιο μεταμορφωτικά επίπεδα, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα μια διαδοχική διαδικασία: πολλά εξαρτώνται από τις ανάγκες των μεμονωμένων χρηστών, από τις ανάγκες σας.

Μοντέλο Ψηφιακού Γραμματισμού

Ποια είναι τα στοιχεία που σας κάνουν ψηφιακά εγγράμματους;


Ο ψηφιακός γραμματισμός κοιτάζει πέρα από τις λειτουργικές δεξιότητες πληροφορικής για να περιγράψει ένα πλουσιότερο σύνολο ψηφιακής συμπεριφοράς, πρακτικών και ταυτοτήτων.

Το παρακάτω μοντέλο Jisc απεικονίζει την ιδέα ότι η επάρκεια στις ΤΠΕ (Τεχνολογία Πληροφοριών και Επικοινωνιών) αποτελεί βασικό στοιχείο στον ψηφιακό γραμματισμό μας, ενώ άλλες δεξιότητες αλληλεπικαλύπτονται και βασίζονται σε αυτήν την ικανότητα, και γενικότερα είναι η ψηφιακή μας ταυτότητα και ευημερία.


Το μοντέλο Jisc

 

Ανακτήθηκε από: https://www.jisc.ac.uk/rd/projects/building-digital-capability

Βιβλιογραφία

 

1 Wheeler, S. (2009, Ed) Connected Minds, Emerging Cultures: Cybercultures in Online Learning. Charlotte, NC: Information Age.

2 Anderson, J. (2010) ICT Transforming Education: A Regional Guide. Bangkok: UNESCO Publication

3 Kress, G. (2009) Literacy in the New Media Age. Abingdon: Routledge.

4 Van Dijk, J. (2005). The Deepening Divide. Inequality in the Information Society. London: Sage Publications

5 Carr, N. (2008) Is Google Making us Stupid? The Atlantic, July/August Issue Retrieved May 21, 2012, from http://www.theatlantic.com/magazine/archive/2008/07/is-google-making-us-stupid/6868/#

Keen, A. (2007) The Cult of the Amateur: How Today’s Internet is Killing our Culture and Assaulting our Economy. London: Nicholas Brealey.

6 ‘[DigComp] is a tool to improve citizens’ digital competence, help policymakers formulate policies that support digital competence building, and plan education and training initiatives to improve the digital competence of specific target groups. DigComp also provides a common language on how to identify and describe the key areas of digital competence and thus offers a common reference at European level.’

7 International Society for Technology in Education (2007). iste.nets.s: Advancing Digital Age Learning. Iste.org/nets.

8 This figure is based on models from the Report of the Digital Britain Media Literacy Working Group. (March 2009), DigEuLit – a European Framework for Digital Literacy (2005), and Jenkins et al., (2006) Confronting the Challenges of Participatory Culture: Media Education for the 21st Century.

9 Jisc. (2016). Digital capabilities: The six elements.