Κριτική Σκέψη
Η Κριτική Σκέψη είναι η ικανότητα να αξιολογεί κανείς πληροφορίες για να προσδιορίζει αν είναι σωστές ή λανθασμένες. Το να σκέφτεται κανείς κριτικά για ένα ζήτημα ή ένα πρόβλημα σημαίνει να είναι ανοιχτόμυαλος και να εξετάζει εναλλακτικούς τρόπους αναζήτησης λύσεων.
Στις μέρες μας, η κριτική σκέψη ορίζεται ως η ικανότητα να σκέφτεται κανείς καθαρά και ορθολογικά, κάνοντας αιτιολογημένες κριτικές που είναι λογικές και καλά μελετημένες. Οι κριτικοί στοχαστές θα εντοπίσουν, θα αναλύσουν και θα λύσουν προβλήματα ακολουθώντας μια συγκεκριμένη διαδικασία και όχι απλώς χρησιμοποιώντας τη διαίσθηση ή το ένστικτό τους.
Αυτό σημαίνει να είστε ένας ενεργός μαθητής παρά ένας παθητικός αποδέκτης πληροφοριών. Επιπλέον, δεν χρειάζεται να αποδέχεστε απλώς όλα τα επιχειρήματα και τα συμπεράσματα στα οποία εκτίθεστε, αλλά περισσότερο να έχετε μια στάση αμφισβήτησης αυτών των επιχειρημάτων και των συμπερασμάτων.
Ακολουθούν πέντε γνωστές και εντυπωσιακές δεξιότητες κριτικής σκέψης:
- Παρατήρηση: Οι άνθρωποι που είναι παρατηρητικοί μπορούν γρήγορα να αντιληφθούν και να
εντοπίσουν ένα νέο πρόβλημα. Βελτιώστε τις προσωπικές σας δεξιότητες παρατήρησης
επεξεργαζόμενος τις πληροφορίες με αργό τρόπο και δίνοντας προσοχή στο περιβάλλον σας. - Ανάλυση: Η ικανότητα ανάλυσης και αποτελεσματικής αξιολόγησης μιας κατάστασης περιλαμβάνει το να έχει κανείς επίγνωση του ποια γεγονότα, δεδομένα ή πληροφορίες σχετικά με το πρόβλημα είναι σημαντικές. Αυτό συχνά προϋποθέτει επίσης τη διεξαγωγή μιας αμερόληπτης έρευνας.
- Συμπέρασμα: Περιλαμβάνει την εξαγωγή συμπερασμάτων βάσει των πληροφοριών που έχετε
συλλέξει. - Επικοινωνία: Αποτελεσματικές συνήθειες επικοινωνίας, όπως η ενεργή ακρόαση και ο σεβασμός, σας βοηθούν να κατανοήσετε άλλες απόψεις και να μπορέσετε να εξηγήσετε τις ιδέες σας με ήρεμο και ορθολογικό τρόπο.
- Επίλυση προβλημάτων: Συχνά προϋποθέτει κριτική σκέψη για να εφαρμοστεί η καλύτερη λύση
και να κατανοηθεί εάν η λύση αυτή είναι λειτουργική, καθώς σχετίζεται με το στόχο.
Δείτε αυτό το εισαγωγικό βίντεο TEDx (5 συμβουλές για να βελτιώσετε την κριτική σας σκέψη)
Ένας καλά εκπαιδευμένος κριτικός στοχαστής:
- Κάνει ερωτήσεις και διατυπώνει τα προβλήματά του με σαφήνεια και ακρίβεια.
- Επικοινωνεί αποτελεσματικά με άλλους για να βρει λύσεις σε πολύπλοκα προβλήματα.
- Συλλέγει και αξιολογεί σχετικές πληροφορίες, χρησιμοποιώντας αφηρημένες ιδέες για να τις ερμηνεύσει αποτελεσματικά, ελέγχοντας τες βάσει σχετικών κριτηρίων και προτύπων.
- Σκέφτεται ανοιχτόμυαλα μέσα σε εναλλακτικά συστήματα σκέψης, αναγνωρίζοντας και αξιολογώντας τις υποθέσεις, τις επιπτώσεις και τις πρακτικές συνέπειές τους.
Κριτική Σκέψη – ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Όνομα της δραστηριότητας
Γεγονός εναντίον προσωπικής γνώμης
Στόχος της δραστηριότητας
Η διαφοροποίηση μεταξύ γεγονότος και γνώμης
Δεξιότητες που αναπτύσσει η δραστηριότητα
Αποτελεσματική επικοινωνία, πολύπλευρη σκέψη, συλλογισμός, λογικά συμπεράσματα, συζήτηση
Για πόσα άτομα είναι κατάλληλη η δραστηριότητα
Το λιγότερο 4
Χρόνος που απαιτείται για τη δραστηριότητα
30 – 45 λεπτά
Πόσοι εκπαιδευτές χρειάζονται
1
Άλλες προϋποθέσεις (χώρος, εξοπλισμός…)
Κατάλογος γεγονότων ή απόψεων
Περιγραφή της δραστηριότητας
Τοποθετήστε δηλώσεις σε χαρτί ή σε πίνακα, οι οποίες να είναι είτε γεγονότα είτε απόψεις. Εάν είναι γεγονός, οι
μαθητές σημειώνουν δίπλα στη δήλωση ένα Γ και εξηγούν πώς μπορεί να αποδειχθεί. Εάν είναι άποψη, χρησιμοποιούν ένα Α και εξηγούν εν συντομία, γιατί πιστεύουν ότι δεν μπορεί να αποδειχθεί. Ζητήστε τους να εργαστούν σε ομάδες και να χρησιμοποιήσουν τις κατευθυντήριες ερωτήσεις παρακάτω και να βρουν κι άλλες.
Το επόμενο βήμα είναι να ζητήσουμε από τους συμμετέχοντες να εξηγήσουν γιατί η δήλωση μπορεί ή δεν μπορεί να αποδειχθεί ότι είναι γεγονός.
- Πώς μπορεί αυτή η δήλωση να αποδειχθεί αληθής πέρα από κάθε αμφιβολία;
- Εμπεριέχεται προκατάληψη στη συγκεκριμένη δήλωση;
- Η δήλωση βασίζεται σε επαληθευμένες πληροφορίες ή σε υποθέσεις; Πώς μπορούμε να το διακρίνουμε;
- Χρησιμοποιεί η δήλωση περιγραφική γλώσσα για να εγείρει τα συναισθήματά μας;
- Υπάρχει κάτι παραπλανητικό σε αυτή τη δήλωση;
- Είναι αξιόπιστα τα γεγονότα;
- Οι απόψεις βασίζονται σε γεγονότα;
- Αν όλοι συμφωνούμε σε κάτι, αυτό το καθιστά ένα πραγματικό γεγονός;
- Πώς αλλιώς μπορούμε να επαληθεύσουμε κάτι;
